Κάτι... μυρίζει στον αέρα

Το περασμένο δωδεκάμηνο οι ατμοσφαιρικοί ρύποι στην Αττική... αιωρήθηκαν στα υψηλά των μετρήσεων. Οι παλιοί Αθηναίοι θυμήθηκαν και πάλι τον μαύρο καπνό, ο οποίος για μέρες και νύχτες είχε εγκατασταθεί στον ουρανό της πρωτεύουσας. Μέσα σε ένα περιβάλλον οικονομικής ύφεσης, οι πολίτες κατήργησαν την κεντρική θέρμανση και... φούντωσαν τα τζάκια. Συνέπεια; Οι συνεχείς παραβιάσεις της νομοθεσίας που αφορά τα αιωρούμενα σωματίδια έθεσαν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και ανέδειξαν τις αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού.

Και όταν ο χειμώνας πέρασε, ξεκίνησαν οι υπερβάσεις του όζοντος. Από τον Ιούνιο ως σήμερα οι τιμές του ρύπου ξεπερνούν για πολλές ημέρες τα όρια ενημέρωσης του κοινού. Και δεν είναι η πρώτη χρονιά που παρατηρούνται υψηλά επίπεδα όζοντος. Σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά στοιχεία του 2011, σε όλους τους σταθμούς μέτρησης, καταγράφηκαν συνολικά 831 υπερβάσεις της τιμής-στόχου για την προστασία της υγείας (μέσος όρος οκταώρου 120 μg/m3).

Το διάστημα Ιούνιος 2012 - Ιούνιος 2013 οι υπερβάσεις του ορίου των αιωρούμενων σωματιδίων (PM10) ήταν συνεχείς. Το δίκτυο σταθμών παρακολούθησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) κατέγραψε ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα αιωρούμενων σωματιδίων. Παράλληλα παρατηρήθηκαν έντονη οσμή και σημαντική μείωση της ορατότητας. Γι' αυτό το υπουργείο έκανε έκκληση στους πολίτες να επιδείξουν την απαιτούμενη προσοχή στη χρήση και καύση ακατάλληλων υλικών.

Σε διευρυμένη υπηρεσιακή σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του έτους στο ΥΠΕΚΑ, στην οποία συμμετείχαν ειδικοί επιστήμονες και στελέχη του υπουργείου Υγείας, προτάθηκαν δράσεις και καλύτερη συνεργασία ανάμεσα στη Διεύθυνση Ελέγχου Ατµοσφαιρικής Ρύπανσης και Θορύβου, τη Μετεωρολογική Υπηρεσία και τα πανεπιστημιακά ιδρύματα ώστε να δημιουργηθεί ενιαίο δίκτυο καταγραφής των δεδομένων.

Ωστόσο οι υπερβάσεις μικροσωματιδίων συνεχίστηκαν ως και τα τέλη Μαρτίου σε πολλές περιοχές της Αττικής. Μάλιστα στη Λυκόβρυση στις αρχές Φεβρουαρίου σημείωσαν επίπεδα ρεκόρ: 236 μg/m3. Να σημειώσουμε ότι η ημερήσια οριακή τιμή προστασίας της υγείας είναι τα 50 μg/m3 (η οποία δεν πρέπει να παραβιάζεται περισσότερες από 35 φορές το έτος).

Η εικόνα πάντως για την ατμοσφαιρική ρύπανση δεν είναι σαφής, καθώς, όπως σημειώνει ο επικεφαλής της Νοµικής Οµάδας του WWF Ελλάς κ. Γιώργος Χασιώτης, στην έκθεση για την «Περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα», η οποία δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα, «οι χρονοσειρές δεν είναι πλήρεις, και δεν γίνονται μετρήσεις τα Σαββατοκύριακα, ενώ ούτε ένας ελληνικός σταθμός δεν φαίνεται να είναι διασυνδεδεμένος με τον χάρτη ατμοσφαιρικής ποιότητας σε ζωντανό χρόνο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος».

Η ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια ήταν αυξημένη και σε εστίες βιομηχανικής ρύπανσης εκτός Αθήνας. Στην τελευταία «Συνοπτική Εκθεση για τη ρύπανση του Θριασίου Πεδίου» αναφέρεται ότι «υπάρχει έντονο πρόβλημα αιωρουμένων σωματιδίων (PM10) σε όλο το Θριάσιο Πεδίο και ιδίως στην παραλία Ασπροπύργου».

Ετσι ήταν αναμενόμενο να είναι ανοιχτή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπόθεση που αφορά την Ελλάδα και τις συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων, καθώς επί σειρά ετών παραβιάζονται οι οριακές τιμές τους (βρίσκεται σε φάση συμπληρωματικής προειδοποιητικής επιστολής).

Ελλείψει σχεδίων διαχείρισης του αέρα, όπως αναφέρει ο κ. Χασιώτης, «η διοίκηση περιορίστηκε στη ρύθμιση των εκπομπών από μεμονωμένες εγκαταστάσεις». Ειδικές διατάξεις θεσπίστηκαν, όπως επισημαίνει ο ίδιος, «για τις αέριες εκπομπές των εγκαταστάσεων που υπόκεινται σε "ολοκληρωμένη πρόληψη και συνολική εκτίμηση των επιπτώσεων" στο περιβάλλον, ενώ μέτρα για την ατμοσφαιρική ρύπανση ενσωματώθηκαν στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις». Παρόμοιου χαρακτήρα είναι και τα μέτρα που ενσωματώθηκαν στις προδιαγραφές περιεχομένου των Αποφάσεων Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων.

«Μια σπάνια περίπτωση συνολικότερης παρέμβασης, που αιτιολογείται από την ανάγκη καταπολέμησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, είναι η νέα υπουργική απόφαση για ωράριο τροφοδοσίας των υπεραγορών» σημειώνει ο νομικός από το ελληνικό γραφείο του WWF. Στην ίδια κατηγορία ανήκει και η υπουργική απόφαση για την ανάκτηση των ατμών βενζίνης κατά την τροφοδοσία πρατηρίων. Η εμπειρία, όπως σχολιάζει ο κ. Χασιώτης, δείχνει ότι «οι σημειακές και ιδιαίτερα διστακτικές αυτές παρεμβάσεις θα είναι δύσκολο να εφαρμοστούν, ενώ η αδυναμία μιας συνολικότερης αντιμετώπισης είναι εμφανής».


Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 6 Αυγούστου 2013