Γιατί δεν πρέπει να γίνονται την ίδια μέρα δημοτικές/περιφερειακές και ευρωεκλογές. Του Κωνσταντίνου Γκότση

Με το Πρόγραμμα Καλλικράτης (νόμος 3852/2010) αποφασίστηκε, μεταξύ των άλλων, η επιμήκυνση της θητείας των δημοτικών και περιφερειακών αυτοδιοικητικών οργάνων, από τα τέσσερα στα πέντε έτη και η ταυτόχρονη διεξαγωγή των εκλογών για την ανάδειξη των οργάνων τους, την ίδια ημέρα με τις ευρωεκλογές. Αντιδράσεις σ’ αυτή τη ρύθμιση, ουσιαστικά, δεν υπήρξαν.

Για πρώτη φορά στη χώρα μας η θητεία των αυτοδιοικητικών οργάνων γίνεται πενταετής από τετραετής. Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου 3852/2010 αναφέρεται σχετικά με το θέμα αυτό:
«Μια σημαντική μεταβολή σε σχέση με την εκλογή των αρχών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η επιμήκυνση της θητείας τους κατά ένα (1) έτος. Η διάρκεια της δημοτικής και περιφερειακής περιόδου ορίζεται λοιπόν εφεξής σε πέντε (5) έτη. Η εκλογή των αρχών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης γίνεται την ίδια ημέρα διενέργειας της ψηφοφορίας για την εκλογή των Ελλήνων μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα ίδια εκλογικά τμήματα. Η εγκατάσταση των αρχών που έχουν εκλεγεί γίνεται την 1η Σεπτεμβρίου του έτους διεξαγωγής των εκλογών και η θητεία τους λήγει την 31η Αυγούστου του πέμπτου έτους.
Η επιμήκυνση της δημοτικής και περιφερειακής περιόδου κατά ένα έτος είναι σύμφωνη με το άρθρο 102 παρ. 2 του Συντάγματος και διασφαλίζει, με τη διεύρυνση του ωφέλιμου χρόνου των αρχών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τον καλύτερο προγραμματισμό της δράσης τους και την απρόσκοπτη εκπλήρωση του νέου θεσμικού τους ρόλου και των αυξημένων καθηκόντων τους. Συγχρόνως, η ρύθμιση αυτή μειώνει το κόστος των εκλογικών διαδικασιών, καθώς και το κόστος των εκλογικών δαπανών, αφού εφεξής οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές θα διεξάγονται ταυτοχρόνως με τις ευρωεκλογές».
Διατυπώνεται το επιχείρημα στην αιτιολογική έκθεση, περί της «διεύρυνσης του ωφέλιμου χρόνου των αρχών των ΟΤΑ». Για ποιο λόγο, αλήθεια, να επιμηκυνθεί, ειδικά η θητεία των δημοτικών/περιφερειακών οργάνων, έτσι ώστε αυτή να είναι μακρύτερη χρονικά από αυτή της Βουλής; Γιατί οι υποστηριχτές του επιχειρήματος της «διεύρυνσης του ωφέλιμου χρόνου των αρχών των ΟΤΑ» δεν προβάλλουν αντίστοιχα επιχειρήματα και για τις εθνικές εκλογές;
Πίσω, όμως, από αυτό το λογικοφανές και προσχηματικό επιχείρημα, υπάρχει κάτι που διατυπώνεται επίσης ρητά. Θα γίνονται οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές την ίδια ημέρα με τις ευρωεκλογές για να επέλθει μείωση του κόστους των εκλογικών διαδικασιών, καθώς και του κόστους των εκλογικών δαπανών. Εάν ισχύσει το πρώτο, με ποια λογική μπορεί να ισχύει το δεύτερο. Οι εκλογικές δαπάνες για τις δημοτικές εκλογές με ποιο τρόπο μειώνονται με την ταυτόχρονη εκλογική διαδικασία; Ένας συνδυασμός δημοτικός θα έχει διαφορετικό κόστος -μεγαλύτερο δηλαδή- εάν οι δημοτικές εκλογές γίνουν άλλη ημέρα από αυτήν των ευρωεκλογών;
Αυτό ισχύει, σ’ ένα βαθμό, εφόσον ο δημοτικός συνδυασμός είναι κομματικός. Εάν ο δημοτικός συνδυασμός έχει αυτονομία από τα πολιτικά κόμματα, αυτό δεν έχει καμιά απολύτως σημασία. Ίσως, μάλιστα, στην περίπτωση ταυτόχρονης εκλογικής διαδικασίας με τις ευρωεκλογές, να απαιτηθούν περισσότερα χρήματα για τον ανεξάρτητο συνδυασμό, δεδομένου ότι τα μηνύματά του για να «περάσουν» θα απαιτήσουν περισσότερο εκλογικό υλικό (αφίσες, έντυπα κ.λπ.), αφού τα κόμματα της Ευρωβουλής θα έχουν το ίδιο χρονικό διάστημα μια έντονη παρουσία.
Μια εκλογική ημέρα λιγότερη για τους κρατούντες. Φυσικά, όχι μόνο δεν ενοχλούνται για το γεγονός ότι την ίδια ημέρα ο πολίτης θα ψηφίζει για τρεις εκλογές (δημοτικές, περιφερειακές, ευρωπαϊκές), αλλά αυτός είναι ο στόχος τους. Η πλήρης κομματικοποίηση-υποβάθμιση και των δημοτικών εκλογών μέσα από τις τριπλές εκλογές. Ούτως ή άλλως τα φαινόμενα των «ανεξάρτητων» συνδυασμών, που είχαν περιοριστεί ήδη με το Πρόγραμμα Καποδίστριας, έβαιναν προς εξαφάνιση με τον «Καλλικράτη», λόγω του μεγάλου μεγέθους των δήμων και των απαιτήσεων για ένα πολύ μεγάλο αριθμό -ελάχιστων- υποψήφιων για να κατέλθει κάποιος συνδυασμός. Τώρα, όμως, με την παράλληλη διεξαγωγή και των ευρωεκλογών, οι δημοτικές ιδίως εκλογές υποβαθμίζονται πλήρως, αφού πριν θα έχουν πλήρως «κομματικοποιηθεί».
Το κομματικό σύστημα, αφού ούτως ή άλλως, θεωρεί τις ευρωεκλογές ως βαρόμετρο για τις εθνικές εκλογές, αφού πολύ εύκολα μπορεί να πράξει το ίδιο στις περιφερειακές εκλογές, δεδομένου ότι ήδη και στις πρώτες εκλογές το 2010, υπήρχαν σχεδόν παντού μόνο κομματικοί συνδυασμοί, θα έχει πετύχει να υποβαθμίσει και να κομματικοποιήσει και τις δημοτικές εκλογές, όταν την ίδια ημέρα ο πολίτης θα ψηφίσει σε αμιγώς κομματικές (ευρωεκλογές κατά πρώτο λόγο και περιφερειακές κατά δεύτερο).
Συμπερασματικά, η ταυτόχρονη εκλογική διαδικασία θα επιφέρει αναπόφευκτα την περαιτέρω υποβάθμιση και κομματικοποίηση των δημοτικών εκλογών. Επομένως, θα πρέπει άμεσα να καταργηθεί η νέα πενταετής θητεία και να επανέλθουμε στο καθεστώς της τετραετούς θητείας. Σε κάθε, δε, περίπτωση να μη διεξάγονται οι αυτοδιοικητικές εκλογές την ίδια ημέρα, εφεξής μάλιστα, με τις ευρωεκλογές.

* Ο Κωνσταντίνος Γκότσης είναι δικηγόρος