Ο Πύργος Βασιλίσσης αποκαταστάθηκε και σήμερα αποτελεί τμήμα μιας περιβαλλοντικής πρωτοβουλίας

Του Δημητρη Ρηγοπουλου

Δεν πιστεύεις στα μάτια σου αντικρίζοντας από μακριά τους πολυγωνικούς πύργους και τις κομψές επάλξεις. Υπάρχει κάτι παρόμοιο στην Αθήνα και δεν το γνωρίζαμε; Ετσι ακριβώς. Οσο κι αν νομίζουμε πως την ξέρουμε αυτήν την πόλη, όλο και εμφανίζονται περιοχές ανεξερεύνητες, μικρές ή μεγάλες ιστορίες, πολλές φορές σαν παραμύθια, άγνωστες στους πολλούς, που έρχονται να μας ξαφνιάσουν.
Ο Πύργος Βασιλίσσης στα Λιόσια (σήμερα Ιλιον) ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Και σήμερα, με αφορμή την έναρξη λειτουργίας του Κέντρου της Γης στο κτήμα που περιβάλλει τον πρόσφατα αποκατεστημένο Πύργο, είναι μια μοναδική ευκαιρία να ανακαλύψουμε έναν συναρπαστικό τόπο της αττικής γης, δίπλα στον μεγαλύτερο πνεύμονα πρασίνου, στο Πάρκο Τρίτση. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πίσω στο 1838 οι Αγγλοι Τζον Ουίλιαμς και Τζορτζ Μάιλς αγοράζουν μια προνομιακή έκταση 300 στρέμματα στην εύφορη κοιλάδα του ποταμού Κηφισού, με στόχο να δημιουργήσουν ένα πρότυπο αγρόκτημα. Τα σχέδια των Αγγλων δεν αποδίδουν και αναζητούν υποψήφιο αγοραστή. Για καλή τους τύχη το 1848 σε έναν περίπατο που κάνει η βασίλισσα Αμαλία στην περιοχή (ήταν γνωστό ότι λάτρευε την ιππασία και εξορμούσε μόνη της στις εξοχές της Αθήνας) γοητεύεται από τη φύση και προτρέπει τον Οθωνα να προχωρήσει σε εξαγορά της έκτασης προκειμένου να δημιουργήσει εκεί ένα Πρότυπο Κέντρο Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Εξάλλου η αγάπη της Αμαλίας για τη φύση ήταν παροιμιώδης.


Από τον Αύγουστο του 1854 δέσποζε ο Πύργος της Επταλόφου. Στην έκταση υπήρχαν έξι φυσικοί λοφίσκοι και η Αμαλία θέλησε να προστεθεί ένας έβδομος, τεχνητός.
Οι επτά λόφοι έδωσαν το συμβολικό τοπωνύμιο Επτάλοφος. Η αρχιτέκτονας Μάρω Καρδαμίτση - Αδαμ και συγγραφέας της έκδοσης «Ανάκτορα στην Ελλαδα» (εκδόσεις Μέλισσα και Εθνικό Ιστορικό Μουσείο), όπου ο Πύργος Βασιλίσσης φιγουράρει στο εξώφυλλο, μας αποκαλύπτει σήμερα νέα στοιχεία για την καταγωγή του νεογοτθικού κτίσματος.
Αρχιτέκτονας του Πύργου είναι ο Γάλλος Louis Florimond Boulanger (1807 - 1875), ο άνθρωπος που σχεδίασε την Παλαιά Βουλή, ανάμεσα σε άλλα. Επίσης το νέο κτίριο αποτελεί τελικά «μετεξέλιξη» παλαιότερου πύργου που βρισκόταν στην ίδια θέση, πιθανότατα ενετικού.
Η κ. Αδάμη μας πληροφορεί ότι ο Γεώργιος Λάιος στη μικρή μονογραφία του «Ο Πύργος της Βασιλίσσης» αναφέρει ότι η διακόσμηση των τοίχων έγινε κατ’ απομίμηση του Πύργου του Hochenschwangau στη Βαυαρία, όπου γεννήθηκε ο Οθων. Το Hochen schwangau είναι ένα ανάκτορο πολύ μεγαλύτερης κλίμακας που χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Domenico Quaglio για τον πρίγκιπα Μαξιμιλιανό, αδελφό του Οθωνα. Τα δύο κτίρια, παρά τη σημαντική τους διαφορά στο μέγεθος, παρουσιάζουν μια σειρά από κοινά στοιχεία. Νεογοτθικές συνθέσεις, οι ομοιότητές τους ξεκινούν από τα εξωτερικά γνωρίσματα (πολυγωνικοί πύργοι, επάλξεις, τοξωτά παράθυρα κ.λπ.), συνεχίζονται στον πυλώνα της εισόδου και επεκτείνονται στο εσωτερικό τους.
Στο αγρόκτημα της Αμαλίας φυτεύτηκαν χιλιάδες οπωροφόρα δέντρα, αμπέλια και ελαιόδεντρα, που διατηρούνται και αξιοποιούνται σε μεγάλο βαθμό μέχρι σήμερα. Στο κτήμα εντυπωσιάζουν τα αιωνόβια πανύψηλα κυπαρίσσια, ηλικίας 150 - 160 ετών. Αλλο εντυπωσιακό στοιχείο του κτήματος οι στάβλοι, που διατηρούνται σε άριστη κατάσταση, φιλοξενώντας πανέμορφα άλογα.
Επισκέψιμος ο περίβολοςΟι ιδιοκτήτες του Πύργου Βασιλίσσης είχαν την προνοητικότητα, αλλά και την ευαισθησία όχι μόνο να αποκαταστήσουν το μοναδικό για την περιοχή κτίριο αλλά να φιλοξενήσει εντός του Κτήματος την «Οργάνωση Γη», μια μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική οργάνωση που εδώ και λίγες ημέρες έθεσε σε λειτουργία το «Κέντρο της Γης». Πρόκειται για ένα ανοιχτό κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Η έκταση των 25 στρεμμάτων περιλαμβάνει μόνιμες εκθέσεις καθώς και οριοθετημένους φυσικούς χώρους για επίσκεψη, παρατήρηση και απόλαυση. Υπάρχει δυνατότητα και για ξενάγηση (απευθύνεται κυρίως σε παιδιά, αλλά είναι περισσότερο από ευπρόσδεκτοι και οι ενήλικες) στην οποία προβλέπεται και επίσκεψη στον Πύργο. Αλλά μόνο εξωτερικά, τουλάχιστον όσο διαρκούν εργασίες συντήρησης στο εσωτερικό. Στον χώρο του Κέντρου μετακόμισε και το Βιβλιοπωλείο της Γης. Το Κέντρο της Γης δέχεται επισκέψεις από Τρίτη έως Κυριακή, 9 το πρωί με 5 το απόγευμα. Για τις ομαδικές ξεναγήσεις κλείστε θέση στα τηλέφωνα 210-23.25.380 και 210-23.88.275.