Ευρωπαϊκό Δικαστήριο: Μεθαύριο η απόφαση για τον Αχελώο

Μεθαύριο Τρίτη αναμένεται να δημοσιευθεί η απόφαση του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης επί των 14 προδικαστικών ερωτημάτων του ΣτΕ για τη νομιμότητα των έργων εκτροπής των νερών του Αχελώου προς τη Θεσσαλία, η οποία και θα παίζει καθοριστικό ρόλο για το αν θα συνεχιστεί ο παραλογισμός της εκτροπής και η κατασπατάληση δημόσιων πόρων.

Μετά την απόφαση, για έκτη φορά, θα συζητηθεί στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο η αίτηση ακύρωσης των περιβαλλοντικών οργανώσεων και φορέων της Αιτωλοακαρνανίας κατά των περιβαλλοντικών όρων των έργων εκτροπής, τα οποία εγκρίθηκαν το καλοκαίρι του 2006 με νόμο, όπως και τα διαχειριστικά σχέδια λεκανών απορροής των ποταμών Αχελώου και Πηνειού. Τον Ιανουάριο του 2010 η ολομέλεια του ανωτάτου δικαστηρίου προσέφυγε στο δικαστήριο της Ε.Ε. με 14 προδικαστικά ερωτήματα για τη συμβατότητα των έργων με βασικές οδηγίες (διαχείριση υδάτων, περιβαλλοντική εκτίμηση έργων και δραστηριοτήτων, προστασία της φύσης).

Η δίκη ενώπιον ακροατηρίου έγινε τον Μάιο του 2011 και τον Οκτώβριο η γενική εισαγγελέας Τζ. Κόκοτ στις προτάσεις της προς το δικαστήριο ναι μεν επιστρέφει τα πολύπλοκα ερωτήματα, όπως τα χαρακτηρίζει στο ΣτΕ για να αποφασίσει, όμως διαπιστώνει σειρά παραβιάσεων της κοινοτικής νομοθεσίας περιβάλλοντος εφοδιάζοντας παράλληλα το ανώτατο δικαστήριο με επιχειρήματα, τα οποία συνδέονται με την προστασία της φύσης, θέτοντας ευθέως θέμα πληρότητας μελετών και επικαιρότητας στοιχείων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το υπουργείο Υποδομών, παρά την εκκρεμότητα με το δικαστήριο της Ε.Ε. και την ισχύουσα αναστολή εργασιών, επιχείρησε να επανεκκινήσει τα έργα εκτροπής με πονηριές και εκπόνηση μελετών για την "επικινδυνότητα της σήραγγας εκτροπής"...

Στην εισήγησή της η εισαγγελέας καθιστούσε σαφές ότι τα σχέδια διαχείρισης υδάτων "πρέπει να βασίζονται σε επαρκή στοιχεία" και να υποβάλλονται κατ' αρχήν σύμφωνα με την Οδηγία Πλαίσιο για τα νερά σε περιβαλλοντική στρατηγική εκτίμηση κατά την Οδηγία 2001/42 σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων. Επιπλέον, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43 περί οικοτόπων, "οι αρμόδιες εθνικές αρχές μπορούν να χορηγήσουν άδεια για την υλοποίηση σχεδίου, για την εκτροπή των υδάτων, το οποίο υποβαθμίζει τους οικοτόπους πτηνών για τα οποία έχει ορισθεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας ή ενοχλεί τα είδη αυτά κατά τρόπο που θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις όσον αφορά τους σκοπούς της Οδηγίας μόνον αν το σχέδιο αυτό δικαιολογείται βάσει αξιόπιστων και επικαιροποιημένων δεδομένων για την ορνιθοπανίδα στις οικείες ΖΕΠ".

Η εισαγγελέας εντόπισε παραβίαση του άρθρου 14 της Οδηγίας για τα νερά, διότι κατά την εκπόνηση των διαχειριστικών σχεδίων δεν πραγματοποιήθηκε η προβλεπόμενη συμμετοχή του κοινού. Το εν λόγω άρθρο ορίζει ότι τα κράτη - μέλη για κάθε περιοχή λεκάνης απορροής ποταμού δημοσιεύουν και θέτουν στη διάθεση του κοινού προς διατύπωση παρατηρήσεων τα εξής:

* Χρονοδιάγραμμα και πρόγραμμα εργασιών για την εκπόνηση του σχεδίου τουλάχιστον τρία έτη πριν από την έναρξη της περιόδου στην οποία αναφέρεται το σχέδιο.

* Ενδιάμεση επισκόπηση των σημαντικών ζητημάτων διαχείρισης των υδάτων που εντοπίστηκαν στη λεκάνη απορροής ποταμού τουλάχιστον δύο έτη πριν από την έναρξη της περιόδου, στην οποία αναφέρεται το έργο. Αντίγραφο του προσχεδίου διαχείρισης τουλάχιστον ένα έτος πριν από την έναρξη της περιόδου, στο οποία αναφέρεται το σχέδιο, ενώ έπειτα από αίτηση παρέχεται πρόσβαση σε βοηθητικά έγγραφα και πληροφορίες που χρησιμοποιήθηκαν για την εκπόνηση του προσχεδίου.

Σημαντικό στοιχείο στην εισήγηση της εισαγγελέα είναι ότι απορρίπτει την άρδευση ως επιτακτικό λόγο σημαντικού δημοσίου συμφέροντος για σχέδια εκτροπής σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura κατά τις παρεκκλίσεις που επιτρέπει η Οδηγία 92/43 περί οικοτόπων. Ως "δικαιολογητικό" λόγο αναγνωρίζει μόνον την υδροδότηση.

Στους λόγους εκτροπής των νερών του Αχελώου προς τη Θεσσαλία, εκτός του κλασικού περί άρδευσης του θεσσαλικού κάμπου, το 2006 προστέθηκε και η υδροδότηση της Λάρισας, ακόμη και του Βόλου, όπως και η παραγωγή ενέργειας. Σε αυτό η εισαγγελική πρόταση προς το δικαστήριο είναι ξεκάθαρη:

"Τόσο η άρδευση όσο και η υδροδότηση υπό την έννοια του άρθρου 6 παράγραφος 4 της Οδηγίας 92/43 είναι επιτακτικοί λόγοι σημαντικού δημοσίου συμφέροντος για σχέδιο εκτροπής υδάτων, εάν οι λόγοι αυτοί κατισχύουν των αρνητικών επιπτώσεων του σχεδίου αυτού στις προστατευόμενες από την ως άνω Οδηγίας περιοχές. Πάντως, εάν θίγονται τύποι οικοτόπων ή είδη προτεραιότητας, τότε λαμβάνεται υπόψη, χωρίς γνωμοδότηση της ευρωπαϊκής επιτροπής, μόνον η υδροδότηση ως δικαιολογητικός λόγος".