Can Vies ή η πόλη της Βαρκελώνης σε κρίση

του Γιόζεπ Κάρλες Ριούς

μετάφραση: Χαρά Κούκη

ΑΠΌ ΤΗ ΖΩΉ ΤΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΆΣ ΜΕ ΤΗΝ CAN VIES. ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ ΤΟΥ SERGI BERNAL

Χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους της Βαρκελώνης, της Καταλονίας αλλά και ολόκληρης της Ισπανίας τις προηγούμενες μέρες για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην κατεδάφιση του κτιρίου Can Vies, το οποίο λειτουργούσε ως κοινωνικό αυτοδιαχειριζόμενο κέντρο τα τελευταία δεκάξι χρόνια. Σημείο συνάντησης για όλη την γειτονιά και για διαφορετικές γενιές ανθρώπων, η κατάληψη λειτούργησε όλο αυτό το διάστημα ως μήτρα κοινωνικών και καλλιτεχνικών εγχειρημάτων: φεμινιστικές ομάδες, φοιτητικές συνελεύσεις, αθλητικές και μουσικές δραστηριότητες, εκδοτικές πρωτοβουλίες, μαθήματα νοηματικής. Όλα αυτά και πολλά άλλα έβρισκαν στέγη στην CanVies και παράλληλα έχτιζαν διαφορετικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και, άρα, έναν εναλλακτικό ζωτικό χώρο στην πόλη. Η αλληλεγγύη και η αυτοδιαχείριση κατάφεραν να μετατραπούν σε ζωντανή καθημερινότητα στη γειτονιά του Σαντς: γι’ αυτό τον λόγο οι κάτοικοι βγήκαν στους δρόμους μαζικά, υπερασπιζόμενοι την κατάληψη απέναντι στην αστυνομία. Μετά από πέντε ημέρες αντίστασης και συγκρούσεων, το δημοτικό συμβούλιο της περιοχής αποφάσισε να αναστείλει την κατεδάφιση, ενώ στην γειτονιά ξεκίνησαν αμέσως εργασίες για την επανανέγερση του κτιρίου. 

Χ.Κ.

 Τη Δευτέρα 26 Μαΐου, ο δήμαρχος της Βαρκελώνης Χαβιέ Τρίας διέταξε την εκκένωση της  κατάληψης CanVies, διαπράττοντας  ίσως το μεγαλύτερο λάθος της θητείας τόσο του ίδιου, όσο και του κόμματός του (του συντηρητικού εθνικιστικού καταλανικού CiU), που απαρτίζει την κυβέρνηση του δήμου της Βαρκελώνης. Κι  αυτό γιατί με την απόφαση αυτή ανέτρεψε τις ήδη περίπλοκες κοινωνικές ισορροπίες που επικρατούν στην πόλη. Η CanVies δεν ήταν απλά ένα κατειλημμένο δημοτικό κτίριο, αλλά ένα σύμβολο των λεγόμενων εναλλακτικών κινημάτων, ένα εργαστήριο όπου δουλεύονταν ιδέες, ουτοπίες και πρωτοβουλίες πολιτών, με σκοπό την αλλαγή της πραγματικότητας γύρω τους. Το κέντρο αυτό ήδη μετρούσε δεκάξι χρόνια ζωής στην καρδιά του Σαντς μιας γειτονιάς με ισχυρούς κοινοτικούς ιστούς και συνεργατική δυναμική που αποτελούσε σημείο αναφοράς για ολόκληρη την Καταλονία. Μέσα σε μια τέτοια γειτονιά, η CanVies λειτουργούσε ως σχολείο, όπου διαφορετικές γενιές διδάχτηκαν όλα αυτά τα χρόνια πώς να συμμετέχουν στα κοινά. Με άλλα λόγια, η κατάληψη δεν αποτελούσε πρόβλημα ούτε για την γειτονιά ούτε για την πόλη συνολικά — το αντίθετο.

Η CanVies ήταν μια εναλλακτική πραγματικότητα στην αίσθηση ματαίωσης που φωλιάζει σε πολλές συνοικίες της Βαρκελώνης, οι οποίες νιώθουν αποκλεισμένες από ένα άδικο πρότυπο πόλης· ως τέτοιο τουλάχιστον το αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερα κομμάτια της κοινωνίας, αφού είναι ένα μοντέλο που προωθεί την ανισότητα έναντι της κοινωνικής συνοχής. Αυτό σίγουρα δεν είναι μια ιστορικά πρωτότυπη εμπειρία για την Βαρκελώνη, αφού έχει ήδη ζήσει την εμπειρία κοινωνικών εντάσεων σε πολλαπλές φάσεις. Στη διάρκεια των χρόνων της δημοκρατίας, η εξουσία χειρίστηκε με ευφυΐα τέτοιες περιπτώσεις, αλλά αυτό ανήκει πια στο παρελθόν. Γιατί ο κίνδυνος σήμερα βρίσκεται στο νέο διττό μοντέλο που αναδύεται: αφενός μία Βαρκελώνη που ευημερεί χάρη στην τουριστική της γοητεία και αφετέρου φτωχοποιημένες συνοικίες που νιώθουν αποκλεισμένες από την πρόοδο που βιώνει η ίδια τους η πόλη.

Η CanVies λειτουργούσε ακριβώς σαν μια βαλβίδα εκτόνωσης αυτής της κοινωνικής πίεσης, μεταμορφώνοντάς την σε πράξη καθημερινής επανάστασης και δημιουργικότητας, όχι εγκατάλειψης και αποθάρρυνσης. Χωρίς να το γνωρίζουν οι δημοτικές αρχές, η CanVies ήταν ένα από τα κομμάτια της πόλης που βοηθούσαν να κρατηθεί ζωντανός ο ιστός της συνύπαρξης, που έκαναν την Βαρκελώνη μια πόλη εξαιρετικά πολυφωνική και πλουραλιστική — και την ίδια στιγμή τους κατοίκους της να νιώθουν έντονα ότι ανήκουν σ’ αυτή την πόλη, ότι η πόλη τους ανήκει. Μία τέτοια πόλη δεν μπορεί να ορίζεται από ιδεολογικές προκαταλήψεις ή τη δύναμη της αστυνομικής ισχύος, παρά μόνο από μία συμφωνία μεταξύ της πολιτικής και του συνόλου των πολιτών που διαρκώς ανανεώνεται.

Η CanVies δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός· είναι κατηγορία από μόνη της, γιατί μας αποκαλύπτει την έλλειψη ενός μοντέλου πόλης. Ή, ακόμα χειρότερα, ότι ένα τέτοιο μοντέλο υπάρχει, αλλά βασίζεται στην ποινικοποίηση ανθρώπων και ιδεών που δεν συμβαδίζουν με τις απόψεις του δημάρχου. Σήμερα το μισογκρεμισμένο κτίριο της CanVies, στην καρδιά του Σαντς αποτελεί το σύμβολο ενός τεράστιου λάθους και το χαμένο μοντέλο μιας συνεκτικής κοινωνίας που η Βαρκελώνη πρέπει να επανακτήσει.

Ο Josep Carles Rius είναι δημοσιογράφος. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.eldiario.es(goo.gl/jK5bMz), 29.5.2014.