H Αριστερά στα συνέδρια της Αυτοδιοίκησης

του Δημήτρη Μπίρμπα

Οι νέες δημοτικές Αρχές που προέκυψαν από τις εκλογές του Μαΐου θα έρθουν αντιμέτωπες με τη χειρότερη, από κάθε άποψη, μεταπολιτευτικά κατάσταση της Αυτοδιοίκησης. Ο μνημονιακός ολετήρας, ο νεοσυγκεντρωτισμός του «Καλλικράτη», η ελαχιστοποίηση των πόρων, η ανυπαρξία εθνικού και περιφερειακού επενδυτικού προγραμματισμού, η διάλυση των εργασιακών σχέσεων και οι «μεσοπρόθεσμες δεσμεύσεις» για απολύσεις, συνδυασμένα με τα πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας και φτώχειας, συνθέτουν τη ζοφερή καθημερινή πραγματικότητα της χώρας και των τοπικών κοινωνιών. Αυτή η πραγματικότητα αναδεικνύει και τις πολιτικές προτεραιότητες στη νέα περίοδο της Αυτοδιοίκησης. Αυτή «επιβάλλει» τα πολιτικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται στα νέα συλλογικά όργανα που θα εκλεγούν από τις διαδικασίες του Σεπτέμβρη και του Οκτώβρη.

Από τη μεριά της Αριστεράς και της κοινωνίας, τα νέα συλλογικά όργανα καλούνται να αποφύγουν τα λάθη και τις παραλείψεις που χαρακτήρισαν τα προηγούμενα τη μνημονιακή περίοδο (οι συγκυριακές εξαιρέσεις κάποιων ΠΕΔ δεν αλλάζουν την εικόνα), τα οποία οδήγησαν την Αυτοδιοίκηση αμαχητί στη σκόπιμη απαξίωση, στον οικονομικό μαρασμό (-65% οι κρατικές επιχορηγήσεις στην Τ.Α. μεταξύ 2009-2014, -30% ο μέσος όρος στον δημόσιο τομέα) και στη διάλυση, άμεσα με την κατάργηση δημοτικών υπηρεσιών (σχολικοί φύλακες, Δημοτική Αστυνομία), έμμεσα με το Παρατηρητήριο και την πολυετή απαγόρευση προσλήψεων, την καλλιέργεια κλίματος φυγής και πρόωρης συνταξιοδότησης κ.λπ.

Τα νέα συλλογικά όργανα πρέπει να διέπονται από μια στρατηγική αντίληψη σύγκρουσης με τις μνημονιακές πολιτικές -που εφαρμόζει απαρέγκλιτα η αθλιότερη μεταπολεμική κυβέρνηση, ο θίασος των προθύμων στις απαιτήσεις των δανειστών- και όχι από την ενοχική λογική του «αναγκαίου κακού» του μνημονίου. Στρατηγική που οφείλουν να υπηρετήσουν όχι για την εξυπηρέτηση μικροκομματικών υπολογισμών και συμφερόντων, αλλά λόγω της επείγουσας ανάγκης υπεράσπισης της κοινωνίας απέναντι στην ανθρωπιστική καταστροφή, διασφάλισης των δημόσιων αγαθών, του δημόσιου συμφέροντος και του δημόσιου χώρου από τη fasttrack εκποίηση που μεθοδεύεται. Οι περιοδείες και οι «αναπτυξιακές συμβουλές» του κ. Φούχτελ στην ηπειρωτική και νησιωτική ενδοχώρα το υπογραμμίζουν δραματικά. Για το επίπεδο της «τεχνογνωσίας» και της «τεκμηρίωσης» των νεοφιλελεύθερων εμμονικών προτάσεων και επιλογών του, καλό θα είναι οι κάθε λογής πρόθυμοι να δουν και να μελετήσουν τα αποτελέσματά τους στην ίδια τη γερμανική Αυτοδιοίκηση και ιδιαίτερα στην ανατολική πλευρά της χώρας – αναγκαστικός υπερβολικός δανεισμός, επαναδημοτικοποίηση των διαλυμένων και υπερχρεωμένων από τους ιδιώτες φορέων διαχείρισης νερού, απορριμμάτων, πάρκων κ.λπ.

Από την άλλη, πέραν της ενεργού συμμετοχής τους στις κοινωνικές συγκρούσεις, τα νέα συλλογικά όργανα πρέπει να υπερβούν την αντίληψη «πετάμε την μπάλα στην εξέδρα» που χαρακτήρισε τα προηγούμενα, ιδιαίτερα την περίοδο της αγωνιστικής αντιπαράθεσης της ΠΟΕ-ΟΤΑ με την κυβέρνηση. Πρέπει να ασκήσουν και να υπερασπιστούν με κάθε μέσο τα συνταγματικά δικαιώματα της Τ.Α. που παραβιάζονται (πόροι, διοικητική αυτοτέλεια, άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής κ.λπ.) και περιστέλλονται διαρκώς από το μνημονιακό καθεστώς «εκτάκτου ανάγκης», και όχι μόνο.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν έχουν οι  πολιτικοί συσχετισμοί του παρόντος στους νεοεκλεγέντες της Αυτοδιοίκησης τη δυνατότητα να παραγάγουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Τα αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών εκλογών δυστυχώς δεν οδήγησαν σε ριζική ανατροπή των πολιτικών συσχετισμών, αν τα συνδυάσουμε δε με το αντιδημοκρατικό πλειοψηφικό σύστημα της εκλογής (των 3/5), αλλά και με το επιπρόσθετα πλειοψηφικό σύστημα εκλογής των αντιπροσώπων στις περιφερειακές συνελεύσεις μέσα από τα Δημοτικά Συμβούλια (δήμαρχος συν 3/5 μεταξύ πλειοψηφίας και μειοψηφίας), καθιστούν πολύ δύσκολη –αλλά όχι ακατόρθωτη- τη διαμόρφωση αυτών των χαρακτηριστικών στα νέα συλλογικά όργανα. Η σημαντική αύξηση του αριθμού των διοικήσεων που υποστηρίχθηκαν από τη ριζοσπαστική Αριστερά (25 έναντι 7 και μάλιστα σε αρκετούς μεγάλους δήμους), οι τέσσερις έναντι ενός του ΚΚΕ, οι ετερογενείς 60 που υποστηρίζουν την κίνηση των «8 ανεξαρτήτων», η οποία διακηρυκτικά τουλάχιστον κινείται σε αντικυβερνητική κατεύθυνση, οι δεκάδες άλλοι δήμαρχοι και εκατοντάδες αυτοδιοικητικοί που θα συμμετέχουν στις διαδικασίες των ΠΕΔ και έχουν αισθανθεί την ανάγκη τόσο προεκλογικά όσο και μετεκλογικά να διαφοροποιηθούν από τις κυρίαρχες επιλογές και δηλώνουν «μόνο αυτοδιοικητικοί» αποτελούν ένα ανομοιογενές και ευμετάβλητο βέβαια σύνολο, το οποίο όμως με μια πολιτικά ηγεμονική και προγραμματικά ενωτική παρέμβαση της Αριστεράς μπορεί να διαμορφωθεί σε πλειοψηφικό ρεύμα ανατροπής του σημερινού τέλματος. Αυτό είναι και το στοίχημα για τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Να κατορθώσουν να λειτουργήσουν ως εμβρυουλκός για τη συγκρότηση αυτής της πλειοψηφίας. Άξονες ενός μίνιμουμ ρεαλιστικού και διεκδικητικού προγράμματος αυτής της πλειοψηφίας, στους υπαρκτούς πολιτικούς συσχετισμούς σε κεντρικό και αυτοδιοικητικό επίπεδο, μπορεί να είναι:

• Η υπεράσπιση του δημόσιου και κοινωνικού χαρακτήρα των υπηρεσιών της Αυτοδιοίκησης απέναντι στις πιέσεις, άμεσες και έμμεσες, για ιδιωτικοποίηση και υπερφορολόγηση των πολιτών.
• Η διεκδίκηση με κάθε μέσο της άμεσης απόδοσης των συνταγματικά και νομοθετικά (ν. 1828 και ν. 3852) κατοχυρωμένων πόρων και της κατανομής τους με ένα αντικειμενικό και αξιοκρατικό τρόπο, βασισμένο σε πραγματικούς και κυρίως όχι σε εικονικούς δείκτες όπως ο πληθυσμός απογραφής. Και, παράλληλα, με τη μετατροπή του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων σε επενδυτική τράπεζα της Αυτοδιοίκησης.
• Η ύπαρξη ενός διακριτού επιχειρησιακού προγράμματος για τους δήμους στο νέο ΕΣΠΑ, με αυξημένο ποσοστό και επεξεργασμένο από την ίδια την Αυτοδιοίκηση, με στόχευση την αποτροπή της κοινωνικής καταστροφής μέσω και της ενεργοποίησης του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου και την εκπόνηση ολοκληρωμένων τοπικών αναπτυξιακών σχεδίων σύγκλισης και εδαφικής και  κοινωνικής συνοχής σε όλη την επικράτεια.
• Η κατάργηση του Παρατηρητηρίου, η απλοποίηση των γραφειοκρατικών πολλαπλών ελεγκτικών μηχανισμών και η δημιουργία υποστηρικτικών και συμβουλευτικών δομών άμεσης απάντησης προς τους ΟΤΑ.
• Η διασφάλιση πλήρων ασφαλιστικών και εργασιακών δικαιωμάτων σε όλους τους εργαζόμενους στους δήμους, ανεξαρτήτως της μορφής απασχόλησης.
• Η ενίσχυση και διεύρυνση των συμμετοχικών διαδικασιών και των λειτουργιών δημοκρατικού προγραμματισμού σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
• Η ανάληψη και η στήριξη αντίστοιχων πρωτοβουλιών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών οργάνων και θεσμών της Αυτοδιοίκησης (Επιτροπή Περιφερειών, Κογκρέσο, CEMR), ενάντια στη λιτότητα και στον κοινωνικό αποκλεισμό.

Ένα τέτοιο προγραμματικό πλαίσιο δεν υποκαθιστά ούτε αναστέλλει τις σταθερές διεκδικήσεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς για ένα άλλο νομοθετικό πλαίσιο σε αντικατάσταση του «Καλλικράτη», με την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου εκλογικού συστήματος σε όλους τους  θεσμούς και τα όργανα, την ανατροπή του δημαρχοκεντρικού μοντέλου διοίκησης, την ουσιαστική αποκέντρωση με ενδοδημοτική δημοκρατία και τους απαραίτητους πόρους, με συμμετοχικό προϋπολογισμό και λειτουργούσες δομές αντιπροσωπευτικής και άμεσης δημοκρατίας σε επίπεδο εκλογικού διαμερίσματος, κοινότητας και γειτονιάς, με σταθερές πλήρους απασχόλησης θέσεις εργασίας. Ούτε παρακάμπτει τις προτάσεις για ριζοσπαστική φορολογική μεταρρύθμιση με ανακατανομή βαρών και αναδιανομή πλούτου υπέρ των ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων και περιοχών.

Στοχεύσεις και διεκδικήσεις που όμως η υλοποίησή τους προϋποθέτει την εκλογική και κοινωνική κατίσχυση της ριζοσπαστικής Αριστεράς και των συμμάχων της στη μητέρα όλων των μαχών, στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές. Η οικοδόμηση ενός κοινωνικού μετώπου αντίστασης, αλληλεγγύης και ανατροπής των μνημονιακών δεσμεύσεων από την Αυτοδιοίκηση, τους εργαζόμενους και τις τοπικές κοινωνίες είναι το μέγα ζητούμενο  και συνάμα ο κεντρικός πολιτικός μας στόχος στην παρούσα συγκυρία ως αυτοδιοικητική Αριστερά.

Η ιστορική στιγμή μάς έχει πετάξει το γάντι και οφείλουμε να το σηκώσουμε και να «μονομαχήσουμε» με δημοκρατικούς κανόνες και χωρίς υπεκφυγές με τις απαιτήσεις της συγκυρίας τόσο στους θεσμούς όσο και στον δρόμο για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας. Να «μονομαχήσουμε» με τον κακό εαυτό μας, τους μνημονιακούς εκφραστές αλλά και το σκοτεινό πρόσωπο του φασισμού που εμφανίζεται όλο και πιο έντονα σε κάθε γωνιά της χώρας. Δείξαμε ότι, παρά τις αδυναμίες μας, έχουμε τις δυνατότητες. Ας το τολμήσουμε…